Phương án phòng, chống rét cho cây trồng, vật nuôi và thủy sản vụ Đông Xuân năm 2022 – 2023

Để chủ động đối phó với các tình huống biến đổi thời tiết xảy ra, nhất là rét đậm, rét hại, UBND tỉnh Bắc Kạn phê duyệt Phương án phòng, chống rét cho cây trồng, vật nuôi và thủy sản vụ Đông Xuân năm 2022 – 2023 tại Quyết định số 1886/QĐ-UBND ngày 07/10/2022.

Nội dung cụ thể như sau:

I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU

1. Mục đích

Nâng cao tinh thần trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương và nhận thức của nhân dân trong công tác phòng, chống rét cho cây trồng, vật nuôi và thủy sản, đặc biệt là chủ động trong việc ứng phó kịp thời và triển khai các biện pháp khắc phục thiệt hại và khôi phục sản xuất sau rét đậm, rét hại đối với sản xuất nông lâm nghiệp vụ Đông Xuân 2022 – 2023.

2. Yêu cầu

– Chủ động trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo sản xuất nông, lâm nghiệp; tăng cường công tác tuyên truyền để người dân thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống rét cho cây trồng, chống đói, rét và dịch bệnh cho vật nuôi, thủy sản.

– Chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật tư sản xuất, thức ăn, chuồng trại, cây giống, con giống; kịp thời ứng phó khi thiên tai xảy ra, đặc biệt là rét đậm, rét hại.

– Tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát và đề xuất các biện pháp giải quyết kịp thời các tình huống phát sinh trong công tác phòng, chống rét cho cây trồng, chống đói, rét và dịch bệnh cho vật nuôi, thủy sản, phù hợp với điều kiện thực tiễn sản xuất.

II. NỘI DUNG PHƯƠNG ÁN

1. Đối với lĩnh vực trồng trọt

1.1. Trong điều kiện thời tiết thuận lợi

Tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn nông dân khẩn trương làm đất, chuẩn bị đầy đủ vật tư phân bón, giống, thực hiện gieo trồng đúng lịch thời vụ, cơ cấu giống và áp dụng các tiến bộ kỹ thuật đã được cơ quan chuyên môn hướng dẫn. Tăng cường tuyên truyền, vận động và hướng dẫn nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mở rộng diện tích trồng cây màu vụ Đông; ưu tiên sản xuất các cây trồng theo hợp đồng liên kết sản xuất – tiêu thụ.

1.2. Trong điều kiện thời tiết rét đậm, rét hại

– Chỉ đạo, hướng dẫn nông dân không gieo trồng trong những ngày giá rét, nhiệt độ thấp dưới 15⁰C.

– Đối với rau màu: Cần chăm sóc, bón phân đầy đủ, cân đối để cây khoẻ mạnh tăng cường khả năng chống rét; những ngày có sương muối, giá buốt cần tưới nước trên mặt lá làm tan sương để tránh hiện tượng cháy lá khi có ánh nắng. Tăng cường áp dụng các biện pháp che chắn, phủ luống để tăng khả năng giữ ẩm, giữ ấm cho cây.

– Đối với mạ xuân: Khi gieo cần phải chọn nơi tưới tiêu chủ động, tiện cho chăm sóc và bảo vệ; khi nhiệt độ xuống dưới 15⁰C đảm bảo 100% diện tích mạ phải được che bằng nilon trắng và đủ độ ẩm trong luống mạ sau khi che; vòm che nilon phải đảm bảo độ cao giữa mặt luống và đỉnh vòm từ 50 – 55cm, nilon phải được phủ kín cả luống mạ, tuyệt đối không được để hở chân luống (chú ý mở nilon luyện mạ trước khi cấy); không cấy lúa khi nhiệt độ xuống dưới 15⁰C.

– Đối với diện tích cây thuốc lá trong vườn ươm: Khi nhiệt độ xuống dưới 15⁰C, che phủ bằng nilon để tránh sương muối, tránh rét cho cây con và tuyệt đối không trồng ra ruộng.

– Đối với cây giống lâm nghiệp trong vườn ươm: Cần có các biện pháp che chắn chống rét cho cây khi nhiệt độ xuống dưới 15⁰C, hàng ngày vào sáng sớm và chiều tối tưới nước giữ ẩm cho cây.

– Đối với cây ăn quả: Thực hiện các biện pháp cắt tỉa tạo tán, tăng cường bón phân, tủ gốc giữ ẩm cho cây, tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển sớm ngay khi thời tiết ấm.

1.3. Các đơn vị, địa phương chủ động tích nước các hồ chứa, sửa chữa các trạm bơm, máy bơm và nạo vét kênh mương để đảm bảo nguồn nước tưới cho cây trồng vụ Đông Xuân năm 2022 – 2023.

2. Đối với lĩnh vực chăn nuôi

2.1. Về chuồng trại

Chỉ đạo các hộ chăn nuôi gia cố chuồng trại cho phù hợp để đảm bảo phòng chống rét. Chuồng nuôi đảm bảo che chắn và tránh được gió lùa trực tiếp vào chuồng. Nền chuồng đảm bảo luôn khô, ráo và phải có chất độn chuồng bằng rơm, rạ hoặc trấu khô. Thường xuyên giữ chuồng trại sạch sẽ, những ngày rét có kèm theo mưa cần bổ sung thêm chất độn chuồng để gia súc tăng khả năng chống rét. Có thể sử dụng bóng điện công xuất lớn để sưởi ấm chuồng nuôi hoặc đốt sưởi cho gia súc trong chuồng bằng trấu, mùn cưa, than củi…

* Chú ý: Thường xuyên theo dõi khi đốt sưởi, để xa dụng cụ đốt với vật liệu dễ cháy trong chuồng nuôi như: Bạt che, chất độn chuồng, các thanh che chắn bằng vật liệu dễ cháy,…

2.2. Chế độ làm việc và chăn thả

Nhiệt độ quá lạnh sẽ làm giảm sức đề kháng của vật nuôi nhất là đối với gia súc già yếu, gia súc non; chính quyền địa phương thường xuyên cập nhật diễn biến  thời tiết để thông tin kịp thời tới người chăn nuôi để có kế hoạch cụ thể bảo vệ đàn vật nuôi.

Trong những ngày giá rét, áp dụng chế độ chăn thả muộn, về sớm. Không chăn thả, không bắt trâu, bò làm việc khi thời tiết rét đậm, rét hại; khi thời tiết rét đậm, rét hại kèm theo mưa và nhiệt độ xuống dưới 12^oC, đưa trâu, bò vào nơi nuôi nhốt để kiểm soát và tiến hành chăm sóc tại chuồng nuôi; có thể dùng chăn cũ, bao tải đay quấn quanh cơ thể gia súc để giữ ấm cơ thể, đặc biệt là bê nghé nhỏ dưới 12 tháng tuổi; thường xuyên kiểm tra, theo dõi tình hình sức khỏe đàn vật nuôi, nếu phát hiện có biểu hiện khác thường để kịp thời xử lý; không nhập gia súc, gia cầm non về nuôi trong thời gian này.

2.3. Chăm sóc và nuôi dưỡng

Thức ăn có vai trò quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của vật nuôi. Trong những ngày giá, rét vật nuôi cần nhiều năng lượng để chống rét từ nguồn thức ăn.

a) Đối với trâu, bò

– Vận động người dân thu gom các phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn dự trữ cho đàn trâu, bò trong mùa đông, như: Rơm, rạ; thân, lá cây ngô, ngọn lá mía, dây khoai lang, lá sắn, cây lạc…; hướng dẫn các hộ chăn nuôi áp dụng các biện pháp xử lý, chế biến (Ủ rơm với U rê, ủ chua thức ăn) để dự trữ và nâng cao giá trị dinh dưỡng của thức ăn; tận dụng diện tích đất không sử dụng trồng cây vụ đông, đất hoang, đất trống xung quanh vườn nhà để trồng cỏ, trồng ngô dày làm thức ăn cho trâu, bò.

– Tăng cường chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng phù hợp đối với trâu, bò già, yếu, gia súc non để tăng cường phòng chống rét và dịch bệnh.

– Mức cho ăn: Sử dụng nguồn thức ăn tự nhiên có sẵn (cỏ xanh, cỏ ủ hoặc rơm khô, rơm ủ urê…) và cung cấp với định mức bằng 10% trọng lượng cơ thể ví dụ như trâu bò 300kg thì cho ăn 30kg cỏ xanh hoặc cỏ ủ…; ngoài ra, có thể cung cấp thức ăn xanh ủ chua cho trâu, bò (thân cây ngô, cỏ voi…) với lượng 7-10kg/ngày nhằm nâng cao tỷ lệ tiêu hóa, đồng thời bổ sung thêm thức ăn tinh như bột ngô, bột sắn, cám gạo… (khoảng 0.5-1kg/con/ngày). Đảm bảo nước uống đầy đủ cho trâu bò hàng ngày, trong những ngày giá rét cho trâu bò uống nước ấm có hoà muối với lượng khoảng 5g/100 kg thể trọng.

b) Đối với lợn:

Khẩu phần ăn phải đảm bảo, đầy đủ chất dinh dưỡng (có thể cho ăn tự do, ăn các bữa trong ngày tùy vào loại thức ăn, phương thức nuôi); bổ sung thêm vitamin, men tiêu hóa thường xuyên cho lợn; Cần sử dụng bóng úm, chuồng úm cho lợn con theo mẹ; cho lợn con tập ăn sớm để tăng khả năng tiêu hóa.

c) Đối với gia cầm:

Có thể tăng lượng thức ăn cho gà, cho gia cầm uống nước ấm và bổ sung một số loại vitamin, men tiêu hóa, chất điện giải nâng cao sức đề kháng; áp dụng mật độ nuôi hợp lý đối với gà đẻ từ 6-8 con/m², gà thịt: 8-10 con/m². Thực hiện tốt quy trình úm cho gà con; những ngày giá rét không thả gia cầm ra vườn, đồi; thực hiện che chắn để tránh gió lùa trong chuồng.

2.4. Phòng bệnh cho vật nuôi:

– Áp dụng quy trình chăn nuôi phù hợp đảm bảo an toàn dịch bệnh; thực hiện tiêm phòng định kỳ và đầy đủ các loại vắc xin cần thiết cho từng loại vật nuôi như: đối với gia cầm (cúm gia cầm, niu cát xơn…); lợn (lở mồm long móng, tụ huyết trùng, dịch tả lợn cổ điển); dê, cừu (lở mồm long móng, nhiệt thán); trâu, bò (lở mồm long móng, tụ huyết trùng). Ngoài ra, cần đẩy mạnh công tác vệ sinh tiêu độc khử trùng chuồng trại; hàng ngày cần theo dõi thường xuyên tình trạng sức khỏe của vật nuôi để có biện pháp xử lý hiệu quả khi vật nuôi có những biểu hiện bất thường do đói, rét hoặc bệnh dịch.

* Lưu ý:

– Những ngày quá rét, trâu bò thường hay xảy ra bệnh cước chân, do vậy cần tăng cường giữ ấm cho bò, giữ nền chuồng khô ráo, cho ăn uống đầy đủ thức ăn thô xanh, bổ xung thức ăn tinh muối khoáng, vitamin; biểu hiện của bệnh cước chân là thấy phần da chân trâu bò bị sưng phù, nứt nẻ, có hiện tượng xung huyết sờ thấy nóng, trường hợp bệnh nặng lớp biểu bì ở chân có chảy dịch màu vàng, tạo vết loét, gây nhiễm trùng, nếu không điều trị kịp thời tổ chức dưới da bị hoại tử làm cho con vật bị què, nặng hơn trâu, bò có thể kế phát các bệnh truyền nhiễm khác;

Biện pháp xử lý: Khi mới xuất hiện cước chân có thể dùng gừng giã nhỏ hoà với rượu để xoa bóp hàng ngày đồng thời cho trâu bò vận động tại chuồng để tăng cường tuần hoàn máu tại chân, tránh hiện tượng sưng phù bệnh càng thêm nặng;  khi xuất hiện các vết loét cần sử dụng các chất sát trùng để sát trùng vết thương và tiêm kháng sinh chống các bệnh kế phát.

– Khi trâu bò bị đói rét do rét đậm, rét hại kéo dài trên 10 ngày liên tục thì sức khỏe và sức đề kháng bị giảm, dễ mắc bệnh vì vậy trong thời gian giá rét cần cho trâu bò ăn cháo gạo hoặc cháo cám nóng, bổ xung khoáng chất và các loại vitamin để nâng cao sức đề kháng.

– Xử lý chất thải hàng ngày thu gom phân vào hố ủ, dẫn chất thải lỏng trực tiếp từ chuồng đến hố đựng bằng rãnh thoát và xử lý chất thải bằng hóa chất hoặc chế phẩm sinh học.

3. Đối với thủy sản

Đối với những đối tượng thủy sản chưa đủ kích cỡ thu hoạch tiến hành nuôi lưu qua đông cần thực hiện công tác phòng, chống rét như sau:

– Duy trì mực nước ao nuôi độ sâu trên 1,5 m, chủ động nguồn nước vào, ra trường hợp ao nuôi không đảm bảo độ sâu,  phải đào chuôm nhỏ có diện tích bằng 1/10 diện tích ao nuôi sau đó tiến hành cải tạo và đưa cá vào nuôi với mật độ 2- 4 con/m²; nếu nhiệt độ xuống dưới 15⁰C thì ngừng cho cá ăn; trong suốt thời gian trú đông, không dùng lưới đánh bắt gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cá và có thể dẫn đến cá bị nhiễm bệnh và chết.

– Thả bèo cho 1/2 đến 1/3 diện tích ao về phía Bắc để chắn gió, hoặc dùng tre làm giàn có bạt, nilon, lá cọ,… che phủ để tránh gió lùa, tăng khả năng giữ nhiệt; dưới đáy ao sử dụng các sọt rơm, rạ (đã được tưới vôi và phơi khô) để làm chỗ trú đông cho cá khi trời rét đậm, rét hại.

III. CÔNG TÁC KHẮC PHỤC THIỆT HẠI

Ngoài việc tăng cường thực hiện các nội dung, biện pháp phòng, chống rét cho cây trồng, vật nuôi và thủy sản, UBND các huyện, thành phố cần tập trung thực hiện một số nội dung sau:

Thống kê, tổng hợp kịp thời tình hình thiệt hại do rét đậm, rét hại, dịch bệnh của cây trồng, vật nuôi, báo cáo UBND tỉnh để có biện chỉ đạo kịp thời; chủ động sử dụng nguồn kinh phí dự phòng và các nguồn kinh phí hợp pháp khác để thực hiện hỗ trợ thiệt hại sản xuất cho các hộ gia đình bị thiệt hại.

Trường hợp nguồn kinh phí dự phòng và các nguồn kinh phí hợp pháp khác không đủ để hỗ trợ, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố tổng hợp thiệt hại theo quy định tại Nghị định số 02/2017/NĐ-CP ngày 09/01/2017 của Chính phủ về cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiên tai, dịch bệnh; Quyết định số 1925/QĐ-UBND ngày 28/10/2020 của UBND tỉnh Bắc Kạn về việc ban hành quy định chi tiết mức hỗ trợ theo quy định tại Điều 5, Nghị định số 02/2017/NĐ-CP ngày 09/01/2017 của Chính phủ về cơ chế, chính sách hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, gửi Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và PTNT tổng hợp, đề nghị UBND tỉnh hỗ trợ theo quy định.

Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu các Sở, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện tốt các nội dung phương án, trong quá trình tổ chức thực hiện có khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo UBND tỉnh (qua Sở Nông nghiệp và PTNT) để xem xét giải quyết./.

Nông Thị Cúc